Najstariji tragovi naseljavanja ljudskih zajednica na prostoru Leskovca
Leskovačka kotlina predstavlja veoma važnu komunikacijsku tačku na prostoru centralnog Balkana i u njoj su koncentrisana prirodna bogatstva u vidu reka i plodne zemlje. Zahvaljujući ovim pogodnostima ljudske zajednice počele su da naseljavaju ovaj kraj veoma rano – u praistoriji.
Prvi tragovi naseljavanja ljudi na teritoriji Leskovačke kotline stari su oko 8.000 godina i potiču iz perioda mladjeg kamenog doba, poznatog kao neolita. Neolit je period u kome dolazi do velikih promena u načinu ljudskog života. Velike klimatske promene koje su se desile pre oko 11.000 godina (kraj poslednjeg ledenog doba i početak toplije klime) omogućile su razvoj poljoprivrede i nastanak prvih sedelačkih zajednica. Tokom ovog perioda ljudi su živeli u kućama koje su izgradjivali od zemlje i drveta, koristili su pokućstvo izradjeno od gline, a oružje i orudje izradjivali su od kosti i kamena. Ljudi u neolitu nisu koristili pismo, tako da saznanja o njihovim načinima života i privredjivanja dobijamo iskopavanjem materijalnih ostataka koji su ostavili za sobom.
Prostor Balkanskog poluostrva tokom neolita naseljavalo je nekoliko grupa ljudskih zajednica medju kojima su postojale odredjene razlike u materijalnoj kulturi, stoga su im arheolozi, kako bi mogli da ih odrede prostorno i vremenski, nadevali moderna imena, obično prema imenima modernih naselja u čijoj je blizini neka kultura prvi put otkrivena. Na teritoriji Leskovca se tokom neolita razvijaju 2 kulture: starija Starčevačka i njena naslednica, u arheologiji mnogo poznatija, Vinčanska kultura.
Najstariji tragovi naselja na prostoru Leskovačke kotline nalaze se u atarima sela Bobište, Vinarce, Bratmilovce, Čekmin itd. Ostatke ovih naselja ljudi svakodnevno nalaze prilikom kopanja temelja za kuće ili prilikom obrade zemlje.
Prvi istorijski narod koji je živeo na području današnjeg Leskovca
Prvi istorijski zabeležen narod na današnjem prostoru Leskovca bili su Dardanci. Dardanci su bili jedno od najstarijih plemena na prostoru Balkana čija se država nalazila u samom njegovom srcu. Prema legendi, oni su došli sa prostora Male Azije gde su živeli u oblasti oko čuvenog grada Troje. Njihov prvi kralj Dardanos, prema kojem je i celo pleme dobilo ime, bio je rodonačelnim trojanske kraljevske loze. Prema staroj grčkoj legendi, na severu Male Azije postojao je i grad Dardanija prema kojem je i moreuz u njegovoj blizini dobio naziv Dardaneli. O tome kako su Dardanci završili na prostoru Balkana ne postoje tačni podaci, ali postoje 2 legende. Po prvoj, njih je na prostor Balkana naselio sam osnivač plemena Dardanos, odakle su se oni polako raširili prema zapadu. Po drugoj legendi, oni su u XII veku pre nove ere, pod pritiskom novih naroda koji su naseljavali njihovo područje, morali da se pomere ka zapadu i tako su završili na Balkanu. Dardanci su istoriji bili zanimljivi kao narod koji je bio sused moćne Makedonije na čijem čelu su stajali kralj Filip II i njegov sin Aleksandar Veliki. Prvi istorijski zapis o Dardancima dolazi upravo iz vremena vladavine Filipa II, sredinom IV veka pre nove ere i odnosi se na Filipovo pokoravanje dardanske teritorije. Danas ne možemo sa sigurnošću utvrditi tačne granice dardanske države, ali prema antičkim spisima veoma je verovatno da je zauzimala prostor današnje južne Srbije i severne Makedonije.
Dardanci su iskoristili previranja u Makedoniji nakon smrti Aleksandra Velikog 323. godine pne da zbace makedonsku vlast i ponovo uspostave svoju samostalnost. Neprijateljstvo Dardanaca i Makedonaca nastavljeno je i naredna dva veka, zato što su Dardanci, privučeni kulturnim i materijalnim bogatstvom Makedonije često upadali i pljačkali je. Prilikom rimske ekspanzije na Balkansko poluostrvo, Dardanci su postali njihovi saveznici u sukobu sa Ilirima i Makedoncima. To je na izvesno vreme odložilo pokoravanje Dardanaca od strane Rimske republike. Krajem I veka pre nove ere, ovo savezništvo biće prekinuto, a 28. godine pre nove ere, Rimska republika uključiće Dardaniju u okviru svojih granica. Tokom vekova rimske vladavine Dardanci su se polako romanizovali zajedno sa drugim balkanskim plemenima.
