CRKVA ODŽAKLIJA

Crkva Odžaklija, posvećena Rođenu Presvete Bogorodice, specifična po svom izgledu, naročito po odžaku po kome je i dobila naziv, predstavlja jednu od znamenitosti Leskovca. Za crkvu se vezuju dve legende o izgradnji. Obe legende veličaju domišljatost Leskovčana i istrajnost u svojoj namerida podignu crkvu, uprkos zabrani od strane Turaka.

Po prvoj legendi, Leskovčani su sagradili crkvu sa odžakom i ognjištem kao kuću svome svešteniku, a kada su ih Turci upitali zašto grade toliku kuću jednom čoveku, oni su odgovorili kako bi mogli svi da stanu kada dođu u posetu popu.

Druga legenda kazuje da su Leskovčani uspeli da potkupe turske vlasti da sagrade crkvu, ali su lokalni Turci kako bi ih odvratili rekli da crkva ne sme biti veća od jedne bivolje kože. Leskovčani su se dosetili pa su kožu isekli na trake i njima uokvirili prostor na kome će podići crkvu.

Na prostoru današnje crkve odžaklije verovatno je postojala starija crkva koja je uništena ili oštećena prilikom Prvog srpskog ustanka. Crkva koju danas poznajemo obnovljena je 1839. godine i ponovo 1850. godine kada su po svoj prilici sanirana oštećenja iz ustanka 1841. godine. Ova crkva je služila kao gradska crkva sve do izgradnje Crkve Svete Trojice 1931. godine, a nakon II svetskog rata ona je prepuštena zubu vremena.

Pod pritiskom snega 1963. godine krov crkve se urušio, a zbog nedostatka novca u renoviranje se krenulo tek početkom 70-tih godina, dok je u bogoslužbeno stanje crkva dovedena tek 1992. godine. Posle urušenje crkvenog krova 1963. godine tadašnje gradske vlasti su se namerile da sruše ovu crkvu i da na njeno mesto podignu park sa betonskim krstom kao spomenom na postojenje ove crkve, srećom ovaj plan nikada nije realizovan.

Crkva Odžaklija pripada tipu trobrodnih bazilika, njena najspecifičnija odlika – odžak, koji se nalazio sa spoljne strane, srušio se zajedno sa krovom 1963. godine, i od njega je ostalo samo ognjište u crkvi. U zidove crkve ugrađeni su zemljani lonci čiji su grlići bili okrenuti ka unutrašnjosti crkve radi bolje akustike. Prilikom rekonstrukcije, oni su zatvoreni. Ikonostas u crkvi, kao i episkopski presto, dela su kopaničara (rezbara) Zafir Dimitrijevića sa kraja XIX veka. Stari kostur ikonostasa, koji je bio sav u duborezu, zbog veoma lošeg stanja u kome se nalazio, zamenjen je novim, a od starog ikonostasa sačuvan je samo gornji ukrasni sloj i veliki krst koji i danas stoji na kosturu.

Zvonik crkve podignut je 06. septembra 1879. godine u čast oslobođenja Leskovca od Turaka, mada je verovatno da je i pre njega na tom mestu stajao stariji zvonik.